Software-update - NixOS 25.11

In dit artikel:

NixOS 25.11 ("Xantusia") is uitgekomen. NixOS — een declaratieve Linux-distributie gebaseerd op de Nix-pakketmanager, bedacht door Eelco Dolstra — krijgt met deze release meerdere ingrijpende vernieuwingen en pakketupdates gericht op modernisering, betrouwbaarheid en beveiliging.

Belangrijkste veranderingen
- Nixos-init: een in Rust geschreven, interpreter‑vrije initrd-implementatie waarmee systemen zonder shell-interpreter opgebouwd kunnen worden (inschakelen via system.nixos-init.enable = true).
- Nixos-rebuild-ng: volledige herschrijving van nixos-rebuild in Python is standaard ingeschakeld; kan uitgezet worden met system.rebuild.enableNg = false. Verwacht wordt dat de optie in NixOS 26.05 vervalt.
- Desktop en GNOME: GNOME is geüpdatet naar versie 49. De klassieke X11-sessies zijn verwijderd (X11-apps blijven draaien via XWayland). Gnome-session gebruikt nu systemd in plaats van een eigen servicemanager. GDM ondersteunt meerdere seats, momenteel beperkt tot vijf greeter-instanties.
- COSMIC DE: geüpdatet naar een bèta, richting eerste stabiele release.
- Standaardapplicaties: papers vervangt evince als documentviewer en showtime vervangt totem als videospeler; beide kunnen via configuratieopties worden teruggedraaid (environment.gnome.excludePackages / programs.evince.enable / environment.systemPackages).
- Netwerk & firewall: FirewallD is toegevoegd en kan als zelfstandige service of als backend voor networking.firewall dienen. networking.firewall kreeg een backend-keuzemogelijkheid. NetworkManager levert geen standaard VPN-plugins meer; plugins moeten expliciet in networking.networkmanager.plugins worden opgegeven.
- Boot & beveiliging: rEFInd wordt ondersteund via boot.loader.refind.enable. Limine kan nu Secure Boot gebruiken; het bootloader-installatiescript ondertekent en hash‑verifieert kernels.
- Overig: Syncthing 2.0.0; voor nieuwe installaties is PostgreSQL standaard versie 17; Qt5-versies van KDE Gear/Plasma/Maui/Deepin zijn verwijderd — gebruikers wordt aangeraden te migreren naar Plasma 6 en Gear 25.08.

Impact: de release zet sterk in op modernere toolchains, betere boot- en beveiligingsworkflows en een GNOME‑upgrade die wijzigingen in sessiebeheer en X11-ondersteuning betekent voor eindgebruikers. Administrators en desktopgebruikers dienen configuratie-opties en package-migraties te controleren vóór upgrade.