.Geek - Terug in de tijd #49 - Begin AES, einde walkman en 'grootste' techovername ooit
In dit artikel:
In oktober springen meerdere mijlpalen uit de techgeschiedenis in het oog, verzameld in Tweakers’ rubriek Terug in de tijd. Belangrijke thema’s: encryptie, digitalisering van apparaten en media, betaalmethoden, juridische vuistmaskers rond data en grote overnames.
Encryptiestandaard AES (oktober 2000): het Amerikaanse NIST riep een competitie uit voor een opvolger van DES; het algoritme Rijndael van de Belgen Joan Daemen en Vincent Rijmen won en werd de basis voor AES. Met sleutellengtes van 128 tot 256 bit bood AES veel betere veiligheid en snelheid dan DES/3DES en bleef decennialang de facto standaard voor internetverkeer, draadloze netwerken en schijfversleuteling. Theoretische aanvalsvormen en zorgen over quantumaanvallen (bijv. Grover) werden onderzocht, maar NIST verwacht dat AES-128 nog vele decennia praktisch veilig blijft.
Cd-piraterij en kopieerbeperking (rond 2000): vóór de opkomst van p2p was cd-kopieerdiefstal wijdverbreid. Winkels experimenteerden met betaalde branddiensten, en bedrijven probeerden hardwarematige copy‑protection (DiskPrint, DataPlay) maar veel van die pogingen faalden commercieel. Uiteindelijk verschoof piraterij naar netwerkgebaseerde downloads via diensten als LimeWire.
Connected devices vroegtijdig zichtbaar (rond 2000): fabrikanten experimenteerden met internetaansluitingen in huishoudelijke apparaten — LG maakte een wasmachine bestuurbaar via pc — wat vooruitblikte op de latere smart‑home-ecosystemen (Samsung SmartThings, Home Connect).
Digitale tv en hd (2005): digitale televisie via D VB-T bestond al, maar in oktober 2005 kondigden kabelaanbieder UPC en Philips aan digitale kabel (DVB‑C) en hd-decoders uit te rollen. Softwareproblemen vertraagden levering en teleurstelden kijkers bij het WK 2006.
iDEAL (oktober 2005): Nederland kreeg één uniform systeem voor online pinbetalingen, wat webshops het leven vergemakkelijkte. Ondanks opstartproblemen nam het snel marktaandeel: binnen een half jaar bijna 40% van de online aankopen via iDEAL; in 2024 bedroeg het marktaandeel circa 72% (1,47 miljard betalingen). Europa wil iDEAL vervangen door Wero, een uitbreiding voor grensoverschrijdend gebruik; invoering verloopt gefaseerd.
iPod-video en draagbare spelers (2005–2010): de vijfde generatie iPod voegde videoweergave toe en maakte binnen weken miljoenen downloads. Dit model was het laatste grote iPod-update vóór de iPhone (2007) die het productlandschap veranderde. De klassieke Sony Walkman met cassettes liep uiteindelijk in 2010 uit de productie (ruim 200 miljoen verkochte units historisch), al bleef Sony later wel draagbare spelers onder de Walkman‑naam uitbrengen.
Usenet en auteursrechtelijke handhaving (2010–2011): indexeringstools als FTD, gebruikt om uploads op Usenet terugvindbaar te maken, werden juridisch aangepakt door Stichting Brein; FTD moest in 2011 verwijzingen verwijderen en stopte. Jaren later oordeelde de Hoge Raad (2023) echter dat een grote Usenet‑provider (News‑Service Europe) geen onrechtmatige inbreuk pleegde, wat de juridische verhouding tussen infrastructuurverleners en auteursrechthebbenden nuanceert.
EU‑VS dataoverdracht (2015–heden): het Europees Hof van Justitie vernietigde in 2015 de Safe Harbour‑regeling wegens onvoldoende bescherming tegen Amerikaanse inlichtingendiensttoegang. Privacy Shield (2016) werd in 2020 eveneens ongeldig verklaard. In 2023 volgde een nieuw Data Privacy Framework; dat kreeg onlangs (Gerecht van het EU‑hof) voorlopig groen licht, maar juridische procedures lopen door.
Tesla Autopilot (2015): Tesla introduceerde Autopilot in de VS — een systeem dat sturen, versnellen en remmen automatiseert onder toezicht van de bestuurder. Het bleef geen volledig autonome rijfunctie en toezichthouders noemen sommige marketingclaims misleidend; volledige zelfrijdende realiteit is nog steeds niet bereikt.
Dell neemt EMC over (2015): Dell kondigde in oktober 2015 een bod van 67 miljard dollar op opslagreus EMC aan, een van de grootste tech‑deals ooit (na afronding circa 79 miljard euro inflatiegecorrigeerd). De transactie maakte Dell tot een dominante speler in zakelijke opslag. Om de schuldenlast te verlichten verkocht Dell onderdelen en keerde in 2018 terug naar de beurs.
Kortom: de periode 2000–2015 toont technologische doorbraken die jaren later nog doorwerken — van de blijvende rol van AES in beveiliging en iDEAL in Nederlandse betalingen, tot de verschuivingen in media‑consumptie, juridisch gekrakeel rond data en de consolidatie en herstructurering binnen de techindustrie.