.Geek - Redactieblog #20: efficiënter verwarmen met een radiatorventilator

In dit artikel:

Ik heb 58 ventilators in huis geplaatst om het verwarmingsvermogen van mijn radiatoren/convectoren te verhogen — een klusje dat ik uitvoerde na inspiratie en praktische tips uit het DBE-zelfbouwtopic op het Tweakers-forum. DBE staat voor het dynamic boost-effect: door actieve luchtstroming over een warmteafgiver te creëren neemt het effectieve warmteafgifte vermogen sterk toe, waardoor lagere aanvoertemperaturen mogelijk zijn en het systeem sneller en efficiënter een ruimte opwarmt.

Waarom ventilators?
- Verhoogd afgiftevermogen: ventilatoren verplaatsen meer lucht langs een radiator/convector, wat de warmteoverdracht vergroot. Fabrieksdata laten zien dat dit de afgifte soms ruim kan verdubbelen; een voorbeeld: een Jaga Strada (type 11, 180 cm) stijgt van ongeveer 1023 W naar 2478 W bij 55/45 °C door ventilatoren.
- Efficiënter werken van systemen: voor warmtepompen is een lagere aanvoertemperatuur gunstig; bij hr-ketels betekent een lagere retourtemperatuur meer condensatie en dus betere benutting van gasenergie.
- Snellere opwarming en betere warmteverdeling, dus meer comfort.

Zelfbouw versus kant-en-klaar
Er bestaan kant-en-klare sets van merken als Heatbooster, Speedcomfort en Climatebooster, maar veel tweakers kiezen voor zelfbouw. Mijn vier belangrijkste redenen:
1. Prestaties: grotere 120/140/200 mm-fans leveren bij lage toerentallen meer lucht en vaak minder geluid dan meerdere kleine 70–100 mm-fans uit een set.
2. Kosten: zelfbouwen was bij mij ~318 euro om alle convectoren te ‘boosten’; vergelijkbare kant-en-klare oplossingen zouden tussen ~1100 en 1500 euro liggen.
3. Maatwerk: je kunt ventilatorgrootte, aantal en frame aanpassen aan diepe convectoren, obstakels of esthetiek.
4. Plezier: het is een bevredigend knutselproject voor liefhebbers.

Veelgebruikte onderdelen en aansturing
- Ventilators: Arctic PST-fans zijn populair vanwege een doorluskabel op de PWM-connector, gunstige prijs en verkrijgbaarheid in packs.
- Controllers: er zijn eenvoudige PWM-boards (AliExpress) die op temperatuur sturen, en gespecialiseerde oplossingen zoals de Heatmeister (ontwikkeld door tweaker Bazz0847) met wifi/bluetooth/MQTT, webapp en smarthome-integratie; bij die laatste kun je ook geschikte 12V-adapters direct bestellen.
- Montage: van simpele tiewraps en buisisolatie als kussentje tot fraai gefreesde of 3D-geprinte frames — de community deelt veel slimme oplossingen.

Ervaring en effect
- In mijn situatie (convectors met 12,5–15 cm diepte, geschikt voor 120–140 mm-fans) merkte ik duidelijk snellere opwarming: een woonkamer die voorheen 60 minuten nodig had om naar 20 °C te gaan, was met ventilators in 35 minuten warm. De warmteverdeling voelde gelijkmatiger.
- Mijn meetgegevens zijn niet perfect vergelijkbaar door gewijzigde stookgewoonten, maar per gewogen graaddag was mijn gasverbruik afgelopen maand ~8,1% lager dan een jaar eerder. Op het forum staan uiteenlopende claims: schattingen variëren van circa 30–35% besparing (in sommige gevallen gecombineerd met andere maatregelen) tot flinke verbeteringen in opwarmtijd en retourtemperatuur.
- Energieverbruik van de fans is laag: de grootste convector met veertien 140 mm-fans trekt slechts ~3,2 W aan het stopcontact bij 25% PWM; alle 58 ventilators samen gebruiken iets meer dan 17 W.

Praktische aandachtspunten
- Voeding en veiligheid: je hebt 230 V of een 12 V-adapter nodig bij elke radiator; zorg dat kabels veilig weggewerkt zijn (zeker met kinderen/huisdieren).
- Stof en allergieën: meer luchtverplaatsing kan stof rondblazen; regelmaat in ontstoffen is aan te raden.
- Geen wondermiddel: ventilators veranderen niets aan slecht ingeregelde installaties of slechte isolatie — ze verhogen de afgifte, maar verminderen het warmteverlies van een huis niet.

Kortom: voor wie radiatoren of convectoren wil klaarmaken voor warmtepompbedrijf of sneller betere comfortprestaties wil bereiken, zijn radiatorventilators (zelfbouw of commercieel) een relatief goedkope, effectieve en laagenergetische maatregel. Wie dit overweegt, doet er goed aan om met de diepte van convectoren, kabelveiligheid en ventilatorsnelheid (geluidskeuze) rekening te houden — en bij twijfel een installateur of energieadviseur te raadplegen.