Achtergrond - Zorgt een Windows-update voor crashende ssd's? Onze resultaten met negen drives

In dit artikel:

De afgelopen weken circuleerden meldingen dat Windows 11-update KB5063878 ssd’s zou doen uitvallen en in sommige gevallen data zou beschadigen. Microsoft en ssd-controllerfabrikant Phison zeiden echter geen bugs te hebben gevonden; Phison meldt na uitgebreide interne tests (ruim 4.500 cumulatieve testuren en 2.200 testcycli) geen reproduceerbare fout, maar raadde wel betere koeling en heatsinks aan. Omdat meldingen op sociale media bleven opduiken, voerde Tweakers eigen stresstests uit om te achterhalen wat er echt gebeurt.

Wat en hoe getest
- Opzet: individuele schrijf-stresstests met een groot videobestand (~59 GB) naar iedere ssd apart, om bottlenecks te vermijden. Tests liepen op meerdere systemen: een recente Windows 11-installatie met de KB5063878-update, een oudere Windows-installatie zonder die update (offline gehouden) en later ook Linux Mint 22.1 voor vergelijking.
- Line-up: negen ssd’s—zes met Phison-controllers, twee met Silicon Motion en één van WD. Voor sommige modellen werd een vergelijkbare variant gebruikt (bijv. Crucial P3 in plaats van P3 Plus).

Resultaten
- Reproductie mogelijk: twee van de negen ssd’s crashten herhaaldelijk tijdens de grote schrijfacties: een XPG SX8200 Pro 2TB (Adata) en een Corsair MP600 Core 2TB. De 512GB-versie van de SX8200 vertoonde geen problemen; die gebruikte een lager geklokte Silicon Motion-controller.
- Symptomen: korte vastlopers van de pc, sterke daling van schrijfsnelheid, de drive verdween of werd in Windows Disk Management als ‘niet geïnitialiseerd’ weergegeven. In veel gevallen kwam de schijf na een reboot weer beschikbaar; bij de XPG 2TB leidde herhaaldelijk martelen uiteindelijk mogelijk tot permanente uitval (ook niet meer zichtbaar in BIOS).
- Niet door KB5063878: beide probleemgevallen traden ook op op systemen zonder de betreffende Windows-update. De Corsair maakte zelfs in Linux hetzelfde gedrag zichtbaar. Daarmee lijkt de update niet de oorzaak en ook Windows zelf is niet noodzakelijk de schuldige.

Hypothese: oververhitting
- Tijdens de tests werden de getroffen drives zeer heet; HWInfo64 meldde op één moment rond de 76 °C en met een FLIR-camera werd de MP600 Core (met heatsink) tot ruim 72 °C gemeten — de interne componenten zullen nog warmer zijn. De drives gaven temperatuurwaarschuwingen voordat ze uitvielen.
- Phison zegt dat sommige problemen die zijn gezien verband houden met warmte en dat testbench-opstellingen zonder gerichte airflow de temperaturen kunnen opstuwen. Hun controllers en schijven zijn ontworpen onder de aanname van enige koelluchtstroming in een desktopomgeving.
- Verifiëring: bij extra koeling (een Noctua-ventilator gericht op de MP600 Core) bleef die ssd veel langer stabiel (ruim 17 minuten) — al trad wel sterkere throttling op doordat de cache volloopt. Dit ondersteunt de stelling dat hitte en beperkte airflow in testbenches een belangrijke factor zijn.

Context en nuance
- Niet wijdverbreid: het probleem lijkt niet alle ssd’s te treffen en is vooral gerapporteerd in specifieke omstandigheden (grote aaneengesloten schrijfbewerkingen >50 GB, testbench-omgevingen zonder goede airflow).
- Andere meldingen: er circuleerden ook (neppe) Phison-documenten en een rechtszaak rond die valse informatie. Youtuber JayzTwoCents toonde soortgelijke symptomen tijdens gamemeting (F1 24) op een ander model (Crucial T500), maar zijn scenario week af van de oorspronkelijke grote-schijf-schrijversituatie en gebruikte wel de KB5063878-update; het is dus niet per se dezelfde fout.
- Risico’s: ssd’s kunnen zichzelf uitschakelen om permanente schade te voorkomen, maar in zeldzame gevallen kan er toch corruptie of blijvende defecten optreden als de schijf extreem heet wordt.

Praktische afwegingen / advies
- De recente Windows-update lijkt niet de boosdoener. De kans is groot dat oververhitting (verergerd door testbench-opstellingen zonder gerichte luchtstroom) de uitval veroorzaakt.
- Wie veel grote schrijfbewerkingen doet of een ssd op een open testbench gebruikt, kan baat hebben bij betere koeling: goede heatsinks, heatpads en directe airflow (ventilator) verlagen de kans op throttling en uitval.
- Fabrikanten en gebruikers moeten alert blijven: sommige schijven met bepaalde controllers lijken gevoeliger onder extreme belasting, en langdurige hoge temperaturen kunnen in uitzonderlijke gevallen tot defect leiden.