Achtergrond - Verkiezingen 2025: alle ict-, AI- en cyberplannen van partijen op een rij
In dit artikel:
Op 29 oktober 2025 gaan Nederlandse kiezers naar de stembus. Tweakers las daarvoor alle verkiezingsprogramma’s van de vijftien partijen die nu in de Tweede Kamer zitten (in totaal zo’n 1.378 pagina’s) en zette alle digitaliseringsstandpunten systematisch op een rij. Het artikel gebruikt een tabelvorm met letterlijke passages én korte toelichtingen, zodat beloftes in context te plaatsen zijn (en om te signaleren wanneer partijen voorstellen doen die al wettelijk geregeld zijn). Er is geen stemadvies; het doel is informatievoorziening over ict, digitalisering, AI, Europese techwetgeving en algoritmes.
Belangrijke methodologische punten
- Alleen zittende Kamerpartijen werden meegenomen; op alfabetische volgorde gegroepeerd.
- Onderwerpen zijn geordend in thema’s zoals economie, veiligheid, privacy, zorg, onderwijs, AI, bigtech en Europese soevereiniteit.
- Veel partijen herhalen vergelijkbare punten: bezorgdheid om sociale media voor kinderen, oproepen tot betere cyberweerbaarheid, en zowel pro- als contra-standpunten ten aanzien van de digitale euro en bestaande privacywetgeving (AVG).
Kernpunten per partij (hoogtepunten)
- BBB: plattelandsperspectief, behoud van contant geld en tegen programmeerbare digitale valuta; wil ICT inzetten om administratieve last in de zorg te verminderen; pleit tegen deepfakes.
- CDA: nadruk op inperking van sociale media en algoritmische invloed (vooral op jongeren); wil Europese soevereiniteit versterken (eigen taalmodel, lokale chipproductie) en bestaande regels handhaven.
- ChristenUnie: tegen digitale euro en pleit voor versoepeling van antiwitwasregels en AVG-regeldruk voor vrijwilligers; wil leeftijdsverificatie en smartphoneverbod op scholen.
- D66: geen apart hoofdstuk dit keer maar wel inzet op Europese samenwerking rond AI; ziet kansen in regulering van Amerikaanse tech.
- DENK: sterk gefocust op discriminerende algoritmes en privacyverbetering; algoritmebeleid vormt het hart van hun digitaliseringsagenda.
- FvD: veel aandacht voor verzet tegen de digitale euro, pro-contant en pro-cryptovaluta; sterk pleidooi voor vrijheid op sociale platforms en sceptisch over moderatiepraktijken.
- GroenLinks–PvdA: kritisch richting bigtech en AI; ziet kansen maar wil strenge kaders en handhaving; veel aandacht voor AI-impact op samenleving.
- JA21: rechtse focus op veiligheid en ondernemersvrijheid; beperkt AI-beleid, wil bedrijven stimuleren AI te gebruiken.
- NSC (Omtzigt): vooral ‘goed bestuur’, veel aandacht voor besluitvormingsalgoritmes (toeslagenaffaire als referentie), en robuuste posities op defensie en privacy.
- PvdD: sceptisch over AI, wil strenge regulering van bigtech en uitgebreide privacybescherming; milieu- en ethiekperspectief op technologie.
- PVV: korte programma’s, relatief weinig uitgewerkte digitale voorstellen; accent op veiligheid en zorg.
- SGP: kritisch op privacywetgeving (AVG) omdat die hulpverlening zou belemmeren; wil meer data‑deling; afwijzend tegenover digitale euro.
- SP: tegen digitale euro, wil gepersonaliseerde advertenties en algoritmegebruik bij overheid beperken; inzet op publieke laadpalen en publieke infrastructuur.
- Volt: Europees ingestelde oplossingen; pleit voor digitale soevereiniteit (eigen cloud, AI- en kwantuminitiatieven), DigiD-Plus, ministerie Digitale Zaken, en regels voor mediagebruik van AI; ondersteunt digitale euro.
- VVD: wil investeringen in AI‑onderzoek en -toepassing, versterking van cyberweerbaarheid en meer cameratoezicht; pleit voor minder belemmerende EU-regels en meer ruimte voor ondernemers.
Overkoepelende observaties
- Bescherming van jongeren tegen sociale media en calls voor leeftijdsverificatie zijn breed terugkerend.
- De digitale euro polariseert: sommige partijen (Volt, VVD) zien kansen of ondersteunen Europese initiatieven; anderen (ChristenUnie, FvD, SP, SGP) verzetten zich fel.
- AI krijgt vrijwel overal aandacht, maar de invulling varieert: van pro‑investeringen en Europese industrieopbouw (VVD, Volt, D66) tot striktere ethische en regulerende maatregelen (GL–PvdA, PvdD, SP, DENK).
- Discussies over de AVG lopen uiteen: sommige partijen willen versoepeling om uitvoering of hulpverlening te vergemakkelijken; anderen pleiten juist voor versterking van privacyrechten.
- Cyberveiligheid, versterkte opsporingsmogelijkheden en het streven naar digitale soevereiniteit zijn terugkerende thema’s, vaak met uiteenlopende concrete voorstellen.
Praktische waarde voor kiezers
Het overzicht helpt kiezers die ict en digitalisering zwaar laten meewegen bij hun stemkeuze: het benoemt waar partijen overeenkomen, waar ze flink van elkaar verschillen (digitale euro, AVG, AI‑regulering, bigtech-aanpak) en welke concrete beleidsrichtingen ze voorstellen. De tabelvorm in het originele artikel maakt snelle vergelijking per thema en per partij mogelijk.