Achtergrond - Rechter spaart Chrome en Android: waarom Googles macht onaangetast blijft
In dit artikel:
Bij een federale rechtbank in de Verenigde Staten heeft rechter Amit Mehta deze week geoordeeld dat Google weliswaar een illegaal zoekmachinemonopolie heeft, maar dat gedwongen afsplitsing van Chrome en Android geen passende remedie is. De uitspraak volgt op een eerdere beslissing in augustus vorig jaar waarin Mehta concludeerde dat Google zijn dominante positie op de zoekmarkt misbruikte; het Amerikaanse ministerie van Justitie (DOJ) had daarna voorgesteld Google te dwingen browser Chrome (en mogelijk Android) los te koppelen van het moederbedrijf.
Mehta wees afsplitsing af om meerdere redenen. Uit getuigenverklaringen — onder meer van door Justitie aangevoerde expert Tasneem Chipty — bleek dat het verkopen van Chrome naar verwachting slechts een beperkte daling van Googles marktaandeel zou veroorzaken (rond de 7 procent). De rechter stelde dat de kern van Googles machtspositie niet zozeer bij het eigendom van Chrome ligt, maar bij het feit dat Google overal als standaardzoekmachine is ingesteld: in Chrome zelf, in Android-apparaten en via exclusieve deals met fabrikanten en platforms. Omdat veel zoekverkeer van buiten Chrome komt en Chrome-gebruikers wereldwijd voor het grootste deel buiten de VS zitten, zou een geforceerde verkoop bovendien internationale gevolgen hebben die de aanklagers niet in hun verzoek hadden meegenomen.
Daarnaast vond Mehta afsplitsing een te ingrijpend en onzeker middel. Hogere rechtspraak verlangt terughoudendheid bij zulke structurele remedies, vooral als lichtere maatregelen nog effectief kunnen zijn. De aanklagers konden volgens de rechter niet overtuigend aantonen dat minder vergaande stappen onvoldoende zouden zijn.
In plaats daarvan legt de rechter een pakket van gedragsbeperkingen en verplichtingen op. Belangrijke onderdelen zijn:
- Een verbod op exclusieve contracten die Google gebruikt om zijn diensten als standaard te laten instellen of samen te koppelen (bijvoorbeeld verplichtingen voor fabrikanten die de Play Store willen aanbieden). Bestaande overeenkomsten met koppel- of omzetdeelclausules moeten verdwijnen.
- Gedwongen datadeling met een geselecteerde groep gekwalificeerde concurrenten: toegang tot bepaalde datasets zoals delen van Googles zoekindex en gebruikersinteracties (zonder gevoelige advertentie- of zoekgegevens) om concurrenten in staat te stellen betere zoek- en advertentieservices te bouwen.
- Het verplicht aanbieden van syndicatiediensten voor zoekresultaten en advertenties, zodat derden goede resultaten en advertentieruimte kunnen leveren op commerciële voorwaarden.
- Een toezichthoudende technische commissie die naleving controleert.
Mehta erkende dat sommige van deze contractuele praktijken de marktdominantie hebben versterkt, maar waarschuwde ook dat consumenten kunnen lijden onder een geforceerde splitsing: de kwaliteit van Chrome, Chromium en Android zou kunnen verminderen door het ingewikkelde loskoppelen van back-endsystemen. Ook wees hij op praktische problemen: in de VS is iOS dominant op mobiel, terwijl Chrome-gebruikers en Android-gebruikers grotendeels buiten de VS zitten, waardoor een inwerkingtreding met wereldwijde impact onwenselijk is als dat niet zorgvuldig is meegenomen.
De rechter nam ook de recente ontwikkeling van generatieve AI mee in zijn afweging: AI-chatbots kunnen fungeren als gedeeltelijke vervangers voor zoekmachines, wat de concurrentiedynamiek verandert. Apple-topman Eddy Cue had eerder gesuggereerd dat AI het zoekgedrag in Safari al beïnvloedt. Dat maakt maatregelen rond toegang en interoperabiliteit des te relevanter.
Praktische gevolgen: partijen komen op 10 september bijeen om het vonnis te bespreken; daarna stelt Mehta het definitieve bevel op. Google en Justitie kunnen in beroep. Hoewel afsplitsing van Chrome en Android van de baan is, stelt de uitspraak strikte beperkingen aan hoe Google zakelijke relaties mag aangaan en verplicht het bedrijf data en syndicatiemogelijkheden te delen — een combinatie van maatregelen die volgens Justitie een overwinning oplevert. Ook buitenstaanders speelden een rol in de achtergrond: AI-bedrijf Perplexity deed eerder een bod op Chrome, en vergelijkingen met de Microsoft-Internet Explorer-zaak van twintig jaar geleden worden gemaakt, hoewel die rechtszaak toen ook niet tot afsplitsing leidde.