Achtergrond - Nederland geeft Nexperia terug aan China, maar chipcrisis in Europa houdt aan
In dit artikel:
Na een maand van diplomatieke spanningen geven Nederland en China elkaar ruimte: Beijing krijgt 'als teken van goede wil' de zeggenschap over chipbedrijf Nexperia terug, nadat de Nederlandse overheid op 12 oktober tijdelijk de controle had overgenomen. Die ingreep was bedoeld om vermeende misstanden bij Nexperia te stoppen en de Europese toelevering van cruciale chips veilig te stellen.
Nexperia, van oorsprong uit Nijmegen maar sinds 2019 in Chinese handen (Wingtech), stond onder toezicht nadat minister Vincent Karremans meldde dat ceo Zhang Xuezheng bedrijfsmiddelen, technologie en productiecapaciteit doorsluiste naar een gelieerde onderneming. De regering baseerde haar maatregel op de zogeheten Wet beschikbaarheid goederen — een zeldzaam gebruikte, zeventig jaar oude bevoegdheid — uit vrees dat Europese fabrieken gesloten of sterk gekrompen zouden worden, met tekorten voor de Europese industrie als gevolg.
Parallel daaraan startten drie Europese bestuurders een civiele procedure tegen Zhang bij het gerechtshof Amsterdam. De rechter schorste de ceo in een voorlopig oordeel en droeg het beheer van vrijwel alle aandelen aan een andere partij over, terwijl een formeel onderzoek naar het bestuur van Nexperia werd ingesteld. Die gerechtelijke stap ligt ten grondslag aan de schorsing; de Nederlandse staatsgreep en de rechtszaak zijn dus gescheiden trajecten.
China reageerde scherp en blokkeerde de export van chips uit Nexperia's Chinese fabriek. Dat trof vooral autofabrikanten die wafers in China laten assembleren: Volkswagen en BMW moesten snel alternatieve leveranciers zoeken, Nissan reduceerde productie en ook Bosch kampte met tekorten. Die tegenreactie bedreigde juist de leverzekerheid die Nederland wilde beschermen, waardoor snel herstel van de toeleveringsketens prioriteit werd voor Den Haag. China stelde vervolgens een mogelijkheid in voor uitzonderingsvergunningen, waardoor sommige klanten zoals Aumovia en Honda weer chips ontvingen, maar het herstel verloopt moeizaam door een nieuw, tijdrovend vergunningenstelsel en omdat de Nederlandse Nexperia-fabriek de verzending van wafers naar China sterk heeft beperkt. Nexperia China beschikt nog over enkele maanden voorraad, maar zonder aanvullende maatregelen blijven tekorten dreigen.
Een Nederlandse delegatie reisde deze week naar China en als resultaat werd de tijdelijke overname opgeschort: Wingtech krijgt het bestuur terug, mede omdat China de export naar Europa hervatte. De Nederlandse regering behoudt echter een informatieplicht: Nexperia moet melden zodra productiemiddelen of kennisoverdrachten plaatsvinden. Karremans benadrukt dat gesprekken met China blijven lopen om toekomstige leveringszekerheid te waarborgen. Wingtech is desalniettemin ontevreden en eist de terugtrekking van Nederlandse steun in de rechtszaak tegen Zhang, omdat het bedrijf vooral wil dat zijn ceo terugkeert.
De zaak heeft politieke discussie opgeroepen over de effectiviteit en de internationale gevolgen van de Nederlandse actie. Critici stellen dat de overname mogelijk een eenzijdige zet was die de handelsrelatie met China onnodig belastte en dat overleg eerder had moeten plaatsvinden. Ook Europese instellingen en andere landen hadden zorgen geuit over de impact van China’s exportbeperkingen op bedrijven.
Kortom: de acute crisis lijkt voorlopig bedwongen door het teruggeven van bestuurlijke controle en gedeeltelijke hervatting van exporten, maar juridische procedures, beperkte vergunningen voor leveringen en de onderliggende politieke spanningen laten de toekomst van Nexperia en de bredere Nederlandse-Chinese handelsrelatie onzeker.