Achtergrond - Hoe Nederlandse chipmaker Nexperia in de internationale spotlights kwam te staan
In dit artikel:
De Nederlandse overheid greep eind september ongekend hard in bij chipbedrijf Nexperia: op 29 september nam het ministerie van Economische Zaken de zeggenschap over het bedrijf over op grond van de Wet beschikbaarheid goederen (Wbg). Aanleiding waren volgens minister Vincent Karremans signalen van “ernstige bestuurlijke tekortkomingen” en specifieke handelingen van ceo Zhang Xuezheng (bekend als Wing) die de continuïteit van Nexperia als Europees bedrijf zouden bedreigen. Kort daarna zette een rechter Zhang in een aparte procedure door drie Europese bestuurders wegens wanbeleid op non-actief.
Achtergrond en betekenis van Nexperia
Nexperia is voortgekomen uit de halfgeleideractiviteiten van Philips/NXP en is gespecialiseerd in zogeheten standaardchips (mosfets, diodes e.d.). Het bedrijf heeft een wereldmarktpositie — ruwweg tien procent in totaal en in sommige niches tot veertig procent — en levert vooral aan de automobielindustrie (ongeveer zestig procent van de omzet), maar ook aan industriële apparatuur en consumentenelektronica. De kernproductie (frontend) vindt plaats in Europa (Duitsland en het VK), maar de assemblage en testfasen gebeuren vooral in China, Maleisië en de Filipijnen; volgens berichten gaat 70–80% van de chips naar China voor verdere verwerking.
Chinese overname en interne problemen
In 2019 kocht het Chinese Wingtech, deels staat-gerelateerd en opgericht door Zhang Xuezheng, Nexperia. Achter de schermen waren spanningen ontstaan: Nexperia vroeg vorig jaar al steun van Den Haag om als Europees bedrijf erkend te worden en benoemde stappen zoals toetreding van Europese investeerders. Tegelijk belandde Wingtech in december op de Amerikaanse Entity List, waarna de VS en mogelijk ook andere partijen restricties wilden gaan toepassen op bedrijven die grotendeels in handen zijn van op die lijst staande entiteiten (de zogeheten “50%-regel”).
Reden voor Nederlands ingrijpen
Het ministerie citeerde concrete zorgen over acties van Zhang: vermeende verplaatsing van productiecapaciteit, geldstromen en intellectueel eigendom naar een door hem gecontroleerde buitenlandse entiteit, en andere besluiten die de Europese continuïteit zouden ondermijnen. In een afzonderlijke procedure oordeelde de rechtbank dat Zhang wanbeleid pleegde: hij zou Nexperia hebben gedwongen onrealistische waferbestellingen te plaatsen bij een eigen bedrijf (WSS), financiële bevoegdheden hebben ingetrokken en kritische bestuurders hebben vervangen of ontslagen, waardoor de afgesproken Europese governance in gevaar kwam.
Chinese reactie en gevolgen voor de toelevering
Als vergelding verbood de Chinese overheid de Nexperia-fabrieken in China om naar het buitenland te exporteren. Nexperia gaf aan dat de Chinese tak voortaan zelfstandig opereert en er zijn meldingen dat leveringen binnen China zijn hervat maar dat export is gestopt. Omdat veel assemblage in China plaatsvindt, kan die maatregel grote gevolgen hebben: autofabrikanten waarschuwen voor mogelijke tekorten en productieonderbrekingen. Al werden concrete stops deels afgewend — Volkswagen meldde tijdelijk productie te moeten beperken voor de Golf, maar vond later een alternatieve leverancier — er blijft een reëel risico voor verstoringen in komende weken.
Waarom dit belangrijk is
Het incident toont hoe kwetsbaar mondiale toeleveringsketens zijn voor geopolitieke spanningen en bestuursonzekerheid bij sleutelspelers. Nexperia produceert geen ultramoderne cpu’s, maar juist massaproductiechips die in miljoenen auto’s en consumentenproducten worden verwerkt; verstoringen hebben daarom een brede impact. Het Nederlandse ingrijpen is historisch: de Wbg is sinds de Koude Oorlog nooit eerder gebruikt. Tegelijk laat de zaak zien hoe maatregelen tegen Chinese bedrijven (Entity List, 50%-regel) en staatsbelangen leiden tot wederzijdse tegenreacties.
Wat nu?
Nexperia zoekt naar alternatieve assemblagepartners buiten China, maar een snelle oplossing lijkt onwaarschijnlijk. Minister Karremans heeft aangegeven in gesprek te zijn met zijn Chinese ambtgenoot om een “constructieve oplossing” te vinden, maar inhoud en timing daarvan zijn onduidelijk. De Wbg kan maximaal een jaar gelden, waardoor de komende maanden cruciaal zijn voor de toekomst van Nexperia, voor de continuïteit van leveringen aan de auto-industrie en voor de bredere dynamiek tussen Europese veiligheidsinteresses en Chinese bedrijfsbelangen.