Achtergrond - Het enige Europese mobiele OS: waarom de doorbraak ook na 15 jaar uitblijft
In dit artikel:
Jolla bestaat nog steeds als klein, onafhankelijk bedrijf dat een alternatief mobiel besturingssysteem ontwikkelt, maar het heeft de oorspronkelijke ambitie van begin jaren 2010 bij lange na niet waargemaakt. Oorspronkelijk opgericht door ex‑Nokia‑medewerkers die het MeeGo‑erfgoed voortzetten, bracht Jolla in 2013 een eigen toestel en het op Linux gebaseerde Sailfish OS uit. Terwijl concurrenten als Windows Phone, Ubuntu Touch, BlackBerry 10, webOS, Tizen en Firefox OS massaal wegvielen of een andere richting insloegen, hield Jolla aan als een van de weinige zelfstandige projecten.
Door de snelle dominantie van Android en iOS koos Jolla een andere route: de focus verschoof van consumentenmarkt naar klanten die niet willen vertrouwen op Amerikaanse techreuzen. Dit leverde een doorbraak op in Rusland, waar staatsbedrijven en infrastructuurorganisaties interesse hadden in een alternatief. Rostelecom nam rond 2016 een meerderheidsbelang in de ontwikkeling van de Russische variant Aurora OS en vanaf dat moment hing Jolla financieel deels af van die samenwerking.
Het Russische aandeel werd echter problematisch na de inval in Oekraïne in 2022. Vorige eigenaren zetten daarop het oude Jolla failliet en richtten een nieuw bedrijf op — Jollaboys — dat eind 2023 personeel en technologie overnam. Die transactie moest via de Finse rechter om de Russische aandeelhouders buiten spel te zetten; de overname is goedgekeurd maar leidde tot een flinke krimp: het team telt nu nog zo’n 37 medewerkers op LinkedIn. Rostelecom heeft ondertussen Aurora zelfstandig verder uitgerold en toont versies voor laptops, auto’s, tablets en betaalautomaten, vermoedelijk zonder Jolla‑licentievergoedingen.
Wat verkoopt en ontwikkelt Jolla nu? Sailfish OS blijft vrij beschikbaar, maar het bedrijf rekent op donaties en abonnementen, een model dat moeilijk is om tientallen medewerkers duurzaam te bekostigen. Jolla bouwt daarnaast 'community phones' in kleine aantallen: de vooraf aangekondigde Jolla Phone voor 2026 is tot nu toe circa 5.300 keer verkocht, goed voor ongeveer 3 miljoen euro omzet — grotendeels opgegeten door productiekosten. Technisch werk levert Jolla ook inkomsten op met AppSupport, een Android‑compatibiliteitslaag die als licentieproduct wordt aangeboden en waarvoor Jolla via dochter Seafarix nadrukkelijk de autosector beoogt. Verder probeert het bedrijf een voetstuk te vinden in privacygerichte AI met de Mind2‑edgecomputer (samenwerking met Venho.AI), gericht op lokale modellen en zakelijke toepassingen.
Financiële details zijn schaars. Jolla meldde eind 2023 dat er ongeveer tien miljoen euro aan investeringen was opgehaald en een oud‑oprichter deed een aanvullende injectie; daarmee zou het bedrijf nog enige jaren kunnen draaien. Toch blijft onduidelijk of het verdienmodel — kleine hardwareruns, donaties, licenties en niche‑AI‑producten — op de lange termijn voldoende is.
Politiek en marktlogica maken een onafhankelijk Europees mobiel OS relevanter dan vroeger: digitale soevereiniteit krijgt meer aandacht, maar concrete adoptie blijft beperkt. Er bestaan wel bijdragen zoals een Sailfish‑port voor Fairphone, maar grootschalige verplaatsing van gebruikers of organisaties naar Jolla‑software is tot op heden uitgebleven. Jolla is het langst overgebleven initiatief voor een ‘derde’ mobiel ecosysteem, maar de grootse dromen van weleer liggen nu ver achter de horizon.